کمک به درمان اضطراب، کمک به درمان اختلالات رفتاری
آیا متوجه شده‌اید که کودک شما عمیقاً تحت تأثیر چیزهایی است که به نظر می‌رسد بچه‌های دیگر را نگران نمی‌کند؟ شاید پسر شما نسبت به نحوه تناسب لباس بسیار حساس باشد و مطلقاً نمی‌تواند درزهای جوراب خود را تحمل کند. یا، دختر شما همیشه پس از گذراندن یک روز در یک مکان پر سر و صدا یا شلوغ از خستگی بیهوش می‌شود. بسیاری از کودکانی که در مشاوره با آنان کار می‌کنم با این توصیفات همخوانی دارند: آنان بسیار ادراکی، عاطفی هستند و به شدت به تغییرات یا ورودی‌های حسی پاسخ می‌دهند. ممکن است افراد بسیار حساس باشند، اصطلاحی که توسط برخی از درمانگران و متخصصان تربیت برای توصیف کودکانی که واکنش‌های زیاد و احساسات قوی دارند استفاده می‌شود.
چه کسی یک آدم بسیار حساس است؟
“آدم بسیار حساس” اصطلاحی است که توسط دکتر روانشناس الین آرون در دهه 1990 ابداع شد. به گفته دکتر آرون، سیستم عصبی افراد بسیار حساس (یا HSP ها) به گونه‌ای شکل یافته که موجب حساس‌تر شدن ایشان نسبت به دنیای اطرافشان می‌شود. این بدان معناست که آنان به محرک‌های حسی مانند صداهای بلند، بوهای تند و نورهای روشن و خیره کننده پاسخ بسیار شدیدتری می‌دهند. در نتیجه واکنش عاطفی بیشتر و شدیدتری نیز نشان می‌دهند. HSP ها تمایل دارند چیزها را بسیار عمیق احساس کنند، و ممکن است در هنگام ناراحتی به زمان بیشتری برای بهبود یافتن حال عاطفی‌شان نیاز داشته باشند.
“بسیار حساس” بودن یک اختلال نیست
بسیار حساس بودن یک اختلال یا بیماری روانی نیست، تنها یک ویژگی شخصیتی است. همچنین رایج‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید! دکتر آرون تخمین می زند که حدود 15 تا 20 درصد از افراد واجد شرایط بسیار حساس هستند. در واقع او خود را فردی بسیار حساس می‌داند. درست مانند فردی که ممکن است درونگرا یا برونگرا باشد، می‌تواند کم و بیش نیز حساس باشد.
یک درمانگر می‌تواند برای یک کودک تشخیص اضطراب یا افسردگی بدهد، اما نمی‌تواند یک کودک را به عنوان یک HSP تشخیص دهد. هیچ آزمون دقیقی وجود ندارد که بتواند “ثابت کند” که یک فرد چه میزان حساس است. علاوه بر این، بسیار حساس بودن مشکلی نیست که قابل حل باشد. بسیار حساس بودن نیز درست مانند هر سبک شخصیتی، محاسن و معایب خود را دارد. از یک سو، کنترل کردن واکنش‌ها و احساسات شدید HSP ها می‌تواند سخت باشد. از سوی دیگر، آنان نیز تمایل دارند به صورت خاص همدل، خلاق و ادراکی باشند.
در نهایت، نامیدن شخصی (یا خودتان) به عنوان “آدم بسیار حساس” می‌تواند به شما کمک کند تا برای تجربیاتتان نامی بگذارید تا احساس تنهایی یا “عجیب و غریب بودن” نکنید. این نام گذاری می‌تواند برای توصیف فرزندتان نیز مفید باشد و به شما کمک می‌کند راه‌های کنار آمدن با احساسات شدید را پیدا کنید. از طرف دیگر، این تنها یک برچسب است. باید تنها در صورتی که برای شما مفید است از آن استفاده کنید.
نشانه‌هایی که کودک شما ممکن است بسیار حساس باشد
آیا می دانید که فرزند شما ممکن است فردی بسیار حساس باشد؟ در اینجا چند مورد از رایج‌ترین نشانه‌های بسیار حساس بودن را که در مطب خویش مشاهده می‌کنم آورده‌ام.
دشواری در تغییر: تقریباً هر کودکی هر از چندگاهی با تغییرات دست و پنجه نرم می‌کند، اما HSP ها واقعاً زمانی که روال عادی‌شان مختل می‌شود تحت تأثیر قرار می‌گیرند. اگر یک قرار بازی لغو شود، اضطرابی که در مورد رفتن به یک مکان غیرمنتظره دارند، یا ناراحتی که ناشی از تغییر چیدمان اتاقشان در خانه تجربه می‌کنند می‌تواند مانند یک خشم تمام نشدنی به نظر برسد.
همدلی و شهود: از آنجایی که بچه‌های بسیار حساس تغییرات ظریف را درک می‌کنند، در تشخیص احساسات دیگران عالی هستند. این بچه‌ها اغلب کسانی هستند که می‌توانند افکار و هیجانات والدین خود را درک کنند و متوجه نشانه‌های غیرکلامی دیگران شوند. به راحتی می‌توانند احساسات دیگران را احساس کنند، که این توانایی اغلب آنها را به جوانان دلسوز تبدیل می‌کند.
به راحتی تحت فشار قرار می‌گیرند: محرک حسی که دیگران را آزار نمی‌دهد، می‌تواند یک بچه حساس را تحت تأثیر قرار دهد. آنان ممکن است مانند سایر کودکان نتوانند مهمانی‌های با صدای زیاد یا موسیقی‌های بلند را تحمل کنند. برخی پوشاک یا غذاها ممکن است آزارشان دهند. مکان‌های شلوغ می‌توانند از نظر بینایی بیش از حد تحریک کننده باشند و منجر به خستگی یا خلق و خوی بد شوند. من همچنین اغلب در مورد بچه‌های HSP می‌شنوم که در مورد لباس‌هایشان که تناسب یا بافت نامناسبی داشته باشند حساس هستند.
احساسات شدید: این بچه‌ها ممکن است توسط دیگران برچسب «احساساتی بودن» یا «پرهیجان» زده شوند. آنان چیزها را عمیقاً احساس می‌کنند و احساساتشان را بیش از آنچه انتظار دارید شدیدتر و بیشتر بروز می‌دهند. اغلب احساساتی بودن به این معنی است که HSP ها خلاق و غیرعادی هستند. با این حال، بدون مهارتهای کافی کنارآمدن با احساسات، می‌توانند تحت تأثیر احساسات خود قرار گیرند.
هیچ آزمون رسمی‌ای که بتواند فردی را به عنوان یک فرد بسیار حساس “تشخیص دهد” وجود ندارد. با این حال، اگر کنجکاو هستید، می‌توانید این خودآزمایی را در وب سایت دکتر آرون انجام دهید تا ببینید آیا فرزند شما با بسیاری از ویژگی‌های HSP مطابقت دارد یا خیر.
چگونه به یک کودک بسیار حساس کمک کنیم؟
بزرگ شدن به عنوان یک کودک بسیار حساس می‌تواند سخت باشد. بزرگسالان ممکن است همیشه درک نکنند که چرا یک کودک چیزها را اینقدر عمیق احساس می‌کند. در همین حال، یک کودک ممکن است برای بیان احساسات زیاد خود با کلمات مشکل داشته باشد. اگر کودک شما با فشار محرک‌های حسی یا غلبه احساسات دست و پنجه نرم می‌کند، کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به آنها انجام دهید.
به یاد آوردن نکات مثبت: اگر با ویژگی‌های سخت این سبک شخصیتی سروکار داشته‌اید، ممکن است به راحتی فراموش کنید که بسیار حساس بودن یک هدیه است. من حاضرم شرط ببندم که بسیاری از هنرمندان و افراد نوآور شاغل، HSP هستند. شما نمی‌توانید آن همه همدلی و شهود را بدون داشتن حساسیت و اضطراب داشته باشید – دو روی یک سکه هستند. شما می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا نگاهش به دنیای بسیار حساسها بیشتر از دریچه قدرت باشد تا ضعف.
تمرین مهارتهای کنارآمدن: کودک بسیار حساس به راحتی می‌تواند تحت تأثیر احساسات شدید خود قرار گیرد. این بچه‌ها برای هدایت احساسات قوی خود باید راه‌های سالمی بیاموزند تا آن احساسات به ترس یا خشم تغییر شکل ندهند. شما با تمرین مهارتهای تمرکز حواس یا مراقبه در خانه می‌توانید از اضطراب کودک خود بکاهید. فعالیت بدنی، هنر و خاطره نویسی از دیگر ابزارهای مفید برای کنترل احساسات شدید هستند.
ارائه ساختار: بسیاری از بچه‌های حساس زمانی که برنامه‌ای قابل پیش بینی داشته باشند، وضعیت بهتری دارند. بچه‌ها زمانی که بدانند اتفاق بعدی چیست، احساس امنیت می‌کنند، بنابراین یک برنامه منظم می‌تواند به آرامش اعصاب کودک حساس شما کمک کند. مرزهای مشخص نیزمی تواند به کودکان با احساسات قوی کمک کند تا احساسات خود را بهتر کنترل کنند. این بدان معنا نیست که شما باید خشن یا سخت گیر باشید – بلکه تنها سر قول خویش بمانید. درست مانند یک برنامه قابل پیش بینی، قوانین قابل پیش بینی به کودکان کمک می‌کند احساس امنیت بیشتری داشته باشند.
مشورت با مشاور
گاهی اوقات، علی‌رغم تلاش همه، بچه‌ها به مقداری کمک بیشتر نیاز دارند. من به خانواده‌ها می گویم که کودک برای بهره مندی از مشاوره لازم نیست مشکل حادی داشته باشد. احتمالاً در زندگی هر فردی زمانی پیش می‌آید که با صحبت کردن با شخصی بتواند مرحله سخت را کمی آسان‌تر از پیش بگذراند.
کودک حساس شما می‌تواند از برخی روشها برای کنارآمدن با احساسات شدید استفاده کند.
یک مشاور کودک می‌تواند به کودک کمک کند تا احساسات شدید خود را بهتر درک کند. در درمان، کودکان بسیار حساس می‌توانند یاد بگیرند که چگونه با موقعیت‌های روزمره که منجر به استرس می‌شود کنار بیایند. همچنین می‌توانند راه‌هایی را بیاموزند که خود را آرام کنند و در صورت بروز احساسات با آنها مقابله کنند. امید من این است که بچه‌ها و والدین زمانی که دفتر من را ترک می‌کنند متوجه شوند که داشتن احساسات شدید چقدر خوب است.
نویسنده: کتی لیر (Katie Lear)
مترجم: آناهیتا فرهمند
